زاگڕۆژ – زنجیرە چیای زاگرۆس ناوەکەی لە کوێوە هێناوە؟

مێهدی کاکەیی
زنجیرە چیای کوردی ( زنجیرە چیای زاگرێس و تۆروس) ماڵی باوباپیرانی ئەو کوردانە بوون کە یەکەم شارستانیەتی مرۆڤییان لە مێژوودا دروست کرد. وشەی (زاگرۆس) وشەیەکی ئاوێتەیە، لە وشەی (زاگ)ی سۆمەری پێکهاتووە کە بە واتای (لەدایکبوون) و وشەی کوردی (ڕۆژ Roj) کە بە واتای (خۆر) دێت و بەم شێوەیە ناوی (زاگرۆس) بە واتای (لەدایکبوونی خۆر) دێت. ، لەبەر ئەوەی دانیشتوانی ناوچەکە لەوێ، بوون پێیان وایە خۆر لەم زنجیرە چیایانەوە لەدایک بووە، کاتێک خۆر هەموو بەیانیەک لە پشت ئەم زنجیرە چیایەوە دەهاتە دەرەوە و لە ئاسمانی ناوچەکە هەڵدەهات. ناوی دروستی ئەم زنجیرە چیایە کوردییە زاگڕۆژه. یۆنانیەکان ناوەکەیان گۆڕی بۆ زاگرۆس. وشەی (زاگرۆس) بەعەرەبکردنی ناوی ئەم شاخەیە.
شایانی باسە کە وشەی (زاگ)ی سۆمەری لە زمانی کوردیدا هێشتا زیندووە، وەک چۆن وشەی ئاوێتەی کوردی (زیگماک) لە زمانی کوردیدا بە واتای (دایک) دێت، هەروەها لە وشەی (zig زیگ) پێکهاتووە کە بە واتای (سک) و… وشەی (زگماک zigmak)، کە بە واتای (دایک) و زیگماک بە واتای (زمانی دایک) دێت.
شایانی باسە درێژی زنجیرە چیای (زاگرگیس) نزیکەی (1500) کم، بەو پێیەی لە باکووری کوردستانەوە درێژ دەبێتەوە بۆ گەرووی هورمز لە باشوور. بەرزی لوتکەی (دانە) کە بەرزترین لوتکەی چیای زاگرێسە (٥٠٩٨) مەتر، کە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی کوردستان