واژه استعماری ایران چگونه انتخاب شده است ؟

د. پژواک کوکبیان

چرا کشور هند نام خود را به بهارات تغییر می‌دهد؟

گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن است که دولت هندوستان برای تغییر نام کشور جلسه فوق‌العاده مجلس را تشکیل داده است. منابع می گویند که این فراخوان تاکید بر آزادی ملت از “ذهنیت برده داری و استعمار” بوده و حذف کلمه هند از قانون اساسی اکنون بخشی از این طرح است.
در این طرح اشاره شده که زمان شناسایی این کشور با “نام اصلی و معتبر” که “بهارات” است فرا رسیده است، به ویژه با توجه به اینکه بسیاری از شهرهای داخل کشور شاهد تغییر نام برای احیای اخلاقی هویت “هندی” بوده اند.
آنها استدلال می‌کنند که نام هند توسط مستعمرات بریتانیا فراگیر شده است و “نماد بردگی” است. این تغییر نام را جهت اطمینان از اینکه شهروندان هندی گذشته استعماری را پشت سر گذاشتەاند، مناسب می‌دانند. آن‌ها ادعا می‌کنند که حذف نام‌های انگلیسی اقدامی نمادین جهت ایجاد و القای “احساس غرور به ملت خود می‌باشد.”
نام “بهارات” نقشی اساسی در خلال سالهای مبارزه هند جهت استقلال از استعمار بریتانیا ایفا کرد. کنگره ملی هند در مناسبت‌ها علیه استعمارگران بریتانیایی از هند به عنوان «بهارات» یاد کرد.

تاریخچه هر دو نام هند و بهارات
ریشه‌های «بهارات»، «بهاراتا» یا «بهاراتوارشا» به ادبیات پورانیک و حماسه ماهابهاراتا برمی‌گردد.بهاراتوارشا به سرزمین پسران بهارات، امپراتور افسانه ای به نام بهاراتا چاکراوارتی اشاره دارد. گفته می شود که او بنیانگذار سلسله بهاراتا و جد پانداواها و کائوراواها است. پسر دوشیانتا پادشاه هستیناپور و ملکه شکونتالا. (١)

به گفته محققان، ریشه‌شناسی نام «بهارات» چندین تفسیر دارد. یک تعبیر آن از کلمه سانسکریت “bhr” گرفته است که به معنای “حمل کردن” یا “حمایت کردن” است. در این زمینه، «بهارات» را می توان سرزمینی دانست که از دارما (عدالت) و تمدن حمایت می کند یا از آن حمایت می کند.

پوراناها بهاراتا را به عنوان سرزمینی بین «دریا در جنوب و محل برف در شمال» توصیف می کنند.
در این طرح آمده است: «جایگزینی کلمه هند با بهارات، آزادی پس از مبارزه سخت اجداد ما را تعریف می‌کند».
گمانه زنی ها مبنی بر تغییر رسمی نام کشور از هند به بهارات وجود دارد، ماده ۱ قانون اساسی هند هر دو نام را معادل یکدیگر به کار بردە است: “کشور هند، بهارات، ایالات متحد خواهد بود.”.
در سفر اخیر نخست‌وزیر هند و در کنفرانس G20 واژه Bharat در کتابچه G20 که در اختیار نمایندگان خارجی قرار گرفته است، استفاده شده است. این سند با برجسته کردن دموکراسی غنی هند و اخلاق آن، عنوان “بهارات: مادر دموکراسی” دارد.

نام هند در اواخر حکام انگلیسی مدرن در نیمه دوم قرن پانزدهم تا سال ۱٦٥۰ پس از میلاد، عمدتاً به دلیل نفوذ فزاینده لاتین، اسپانیایی یا پرتغالی رایج شد. در این گزارش آمده است: «هند» در اولین ویرایش کتاب مقدس پادشاه جیمز و آثار نمایشنامه نویس مشهور ویلیام شکسپیر ذکر شده است.

با گذشت سالها، بهاراتا به بهارات تبدیل شد. در طول مبارزات آزادی، “بهارات ماتا کی جی” یک شعار محبوب بود. کسانی که به هندی صحبت می کنند اغلب به جای هند از بهارات استفاده می کنند. برخی دیگر استدلال می‌کنند که هند نامی استعماری و کلونیال است، نامی است که توسط خارجیان، استعمارگران به این کشور داده شده است.

در دوران باستان کلمه “هندو” به زبان یونان راه یافت که “H” خوانده نمی‌شود و ریشه “ایند” را به وجود آورد. یونانیان هند را به صورت هندو (Hindu) بدون H ترجمه کردند. بە این دلیل در تمدن غرب ایندوس به شکل India و اصطلاحات «India» با «Ynde» یا «Inde» جایگزین شد.

در قرن شانزدهم، اکثر مردم شبە‌قاره سرزمین خود را هندوستان توصیف کردەاند. بر اساس گزارشی در Indian Express که به مقاله ای از مورخ یان جی بارو اشاره می‌کند، بهارات را به قلمروهای مغول ها که بخش اعظم جنوب آسیا را در اواسط تا اواخر قرن هجدهم تشکیل می‌دادند، توصیف می‌کند. اما از اواخر قرن ۱٨، نقشه های بریتانیا از اصطلاح هند استفاده می‌کردند و همچنان باقی ماند. بارو می‌نویسد: «پذیرش هند نشان می‌دهد که چگونه نام‌گذاری استعماری نشانه‌ای از تغییرات در دیدگاه‌ها بود و به پذیرش شبه قاره به‌عنوان یک قلمرو سیاسی واحد زیرسلطه بریتانیا کمک کرد.”
در سال‌های اخیر، دولت مودی تلاش کرده است تا هند را از شر تأثیرات استعماری خلاص کند و یکمین پروژە تغییر نام کشور به بهارات است.

نام ایران چگونه انتخاب شده است؟

مرکزگرایان منورالفکر دوره قاجار بعد از پیمان‌نامه‌های ترکمانچای و گلستان از سیاست توسعه‌طلبانه روس‌ها نگران شدند و به همین علت خود را به دامن انگلیس‌ها انداختند.

مظفرالدین‌شاه چهار روز پس از امضای قانون اساسی فوت کرد و پسرش محمدعلی‌میرزا به پادشاهی رسید. محمدعلی با ضدیت با مشروطه و انحلال مجلس باعث بازگشت هژمونی روسیه شد.

در این میان ایلات کورد بختیاری لرستان برای کاهش قدرت شاه اولین نیروهایی بودند که به سمت تهران راه افتادند.

با بازگشایی مجلس در ۱۲۸۶ هجری قمری وقتی برای اولین بار خواستند جغرافیای پادشاهی قاجار را بر اساس قانون تقسیم کنند برای اولین بار به جای ممالک محروسه قاجار، مملکت محروسه به کار رفت و این بدان معناست که تا قبل این تاریخ شاه‌ها به انتخاب خود با یکی از شاه‌ها به توافق می‌رسیدند و پادشاهش می‌کردند.

در بند دوم و سوم همان قانون امده که ممالک از چند ایالت تشکیل شده و این ایالات هم از چند ولایت به وجود آمده‌اند؛ قسمتی از این ولایات تابع مرکزند و تعدادی تابع ایالت‌اند.

انجه جای تفکر دارد آنست که در آن قانون تنها از چهار ایالت نامبرده شده و نه مرزی برأی آن‌ها تعیین شده و نه آماری در انست که بدانیم بخش‌های دیگر چگونه تقسیم شده است. در اینجا دو نظریه وجود دارد؛ اول انکه حدومرز جغرافیای پادشاهی معلوم بوده و لازم به بحتی درباره آن نبوده دوم آنکه مرزها معلوم نبوده و بحثی از آن نشده است. حکومت قاجار بعد از این اتفاقات دوام نیاورد, اما این سرزمین‌خواری پابرجا ماندند.

ایران کجاست؟

ایران نام سرزمینی کوچک در شمال آذربایجان بودە است. طبق نقشه P. Schenk  هلندی سال ١٦٩٠ آمستردام (دایرەقرمز نقشه زیر) سرزمین ایران خاکی به وسعت قرەباغ در کنار توران آن زمان (شمال‌آذربایجان فعلی) بوده است که پس از سقوط قاجار پس از جستجوی فراوان برای نامگذاری کشور جدید یافتند.
جالب است که پس از آن نه در نقشەهای انگلیسی و نه فرانسوی و نقشه غربیان ، هیچگاه این نام در آن جغرافیا دیده نمیشود، آیا عمل استعماری با هماهنگی غربی ها بوده است؟ ایران و توران اینگونه معنی پیدا میکنند. آن‌ها با بلعیدن تمام جغرافیای کنونی ملت‌ها، آن را بە نام خود سند زدند.

بلوچ‌ها که در معرض جدی انقراض می‌باشند بطوریکه چندین شهر بلوچستان به کلی خالی از سکنه شدەاند و تمامی مردان سه روستا در بلوچستان تحت عنوان قاچاق اعدام شدەاند. (٢)

اتحاد جماهیر شوروی زمانی که سخت در پی ساختن بمب اتم بود، بمب را برروی شهرهای خود امتحان میکرد، تاجائیکه نام این شهرها از نقشەهای رسمی شوروی حذف شده بود (کارگردان بزرگ روس، تارکوفسکی فیلم Stalker را جهت پردەبرداری از این جنایت ساخت). (٣)

حال سوال اینست که استعمار ایرانی و غربی جهت لاپوشانی این جعل جغرافیایی چرا نام آن سرزمین را از نقشەهای بعدی خود حذف کردەاند.

ایران واژەای استعماری جهت توسعەطلبی استعماری

پرشیا به معنی گسترده ايران به معنی عام و گسترده فرااتنیکی و ناميدن كل این جغرافیا و يا كل قلمرو دولت‌های باستانی و قديم کاملا نادرست است. (٤)

در لغتنامه لاتيني-آلماني Wörterbuch Latein / Deutsch در مقابل پرشيا كلمه فارسستان نوشته شده است: Persia=Farsistan و فارسستان در اين معني معادل پرشيا بوده است.
بنابراين امروزه كاربرد دو كلمه مترادف فارسستان و پرشيا بدين معانی يعني كل ايران مطلقا نادرست است. زيرا ايران معادل سرزمين فارسها نيست و ناحيه فارس‌نشين كشور و يا پرشيا تنها بخشی از این جغرافیا است. بعد از سقوِط ساسانيان (کە آن‌ها هم کورد بودەاند) هرگز حاكميت سياسی از آن فارس‌ها نبوده كه تمام قلمرو آنها پرشيا خوانده شود. اگر صرفا پرس بودن ساسانيان و هخامنشيان می‌تواند دليلی برای پرس ناميده شدن قلمرو دولت‌های آنها باشد با همان منطق می‌بايد كل ايران را به سبب حاكمت دولتهای غزنوی و سلجوقی و و صفوی و قاجار كه تركمن و يا ترك بوده اند، تركستان نامید.

با توجه به سابقه کلونیال و استعماری قوم حاکم و اطلاعات موثق مبنی بر نژادپرستی قوم حاکم (٥) در زمان حال، باید به تنوع هویت سیاسی اعتراف نمود. تحقیقات مستقل آمارهای هولناکی از نژادپرستی قوم حاکم حتی در جوامع متمدن دارد.

لذا بهتر است، کشور پرشیا با هویت مشخص و مختص به خود احیا شده و سایر سرزمین‌ها نیز شناسنامە، زبان و هویت سیاسی خود را احیا کنند. این اقدام، به یک قرن حاکمیت چپاولگرایانه و استعماری پایان داده و آزادی، برابری و رفاه اقتصادی همه مردمان این جغرافیا را رهنمون خواهد کرد.

تاریخ همه ملت‌ها و گروەهای جهان اثبات کرده که بدون آزادی فردی و گروهی (گروهی که هم‌هویت و هم‌سرنوشت خود را می‌بینند) هیچگونه توسعە و رفاهی قابل تصور و شدنی نمی‌باشد.

Resources

١- https://apnews.com/article/india-sanskrit-name-bharat-modi-g20-72782ba81aa67dcf7e197a98fec9b5f5

٢- https://parsi.euronews.com/2016/02/24/all-the-men-of-a-vilage-were-executed-in-sistan-provence-of-iran

٣ – https://movieweb.com/stalker-andrei-tarkovsky-good-meaning-explained/

٤- https://www.kurdia.net/archives/2177

٥- https://www.standard.co.uk/news/world/most-racist-countries-survey-study-discrimination-uk-b1077399.html